(ANKARA) – Hamas’ın askeri kanadı İzzeddin el-Kassam Tugayları, 7 Ekim 2023’te saat 06.30’da İsrail’in güneyindeki sivillere yönelik “Aksa Tufanı” saldırısı yaptı. Bu saldırı kısa sürede tüm dünyada yankı uyandırdı. Aksa Tufanı sonrası İsrail’in Gazze’ye yönelik saldırılarında bir yıl geride kaldı. İsrail’in saldırıları sonucu Gazze ve Batı Şeria’da 11 binden fazla çocuk can verdi. Bir yılda 42 binden fazla Filistinli hayatını kaybetti. Çatışmaların Orta Doğu’ya yayılma riski her zamankinden daha fazla. Süreçte birçok kriz ortaya çıktı. Güney Afrika Cumhuriyeti’nin İsrail aleyhine Uluslararası Adalet Divanı’nda (UAD) dava açtı. İsrail Hamas siyasi büro başkanı İsmail Haniye’yi öldürdü. Kısa süre önce ise İsrail Türk asıllı Amerikan vatandaşı Ayşenur Ezgi Eygi, Batı Şeria’da katletti. Son olarak Hizbullah lideri Hasan Nasrallah’ın öldürülmesi Ortadoğu’da savaşı daha geniş bir bölgeye yaydı.
İsrail Bir Yıldır Katliama Devam Ediyor
İsrail’in Filistin halkına yönelik dengesiz güç kullanmaya başladığı ve çatışmaların Ortadoğu’ya yayılma riskinin arttığı saldırıların üzerinden tam bir yıl geçti.
Birleşmiş Milletler (BM) İnsani Yardım Koordinasyon Ofisi’nin 2 Ekim 2024 tarihli verilerine göre, 7 Ekim’den bu yana çatışmalarda Gazze’de 11 binden fazlası çocuk ve 6 binden fazlası kadın olmak üzere 42 binden fazla Filistinli can verdi.
BM Verileri Orantısız Gücü Ortaya Koydu: 7 Ekim’den Bu Yana 200’ü Aşkın İsrailli Öldü
BM’nin 29 Eylül 2024 tarihli son verilerine göre, Batı Şeria’da 160’ı çocuk 719 insan can veri, 6 bin 158 kişi yaralı var. BM verilerine göre, 7 Ekim’den bu yana 33’ü çocuk olmak bin 200’den fazla İsrailli can verdi, 5 binden fazla İsrailli yara aldı.Verilere göre, Gazze’de yaklaşık 1,9 milyon Filistinli (nüfusun yüzde 90’ı) ülke içinde yerlerinden oldu. Filistinliler göç etmek zorunda kaldı. 2 Ekim itibarıyla Gazze’nin yaklaşık yüzde 86’sı ise İsrail’in tahliye emirlerine tabi olmaya devam ediyor.
RSF: 130’dan Fazla Filistinli Gazeteci Gazze’de Öldü
BM İnsani Yardım Koordinasyon Ofisi’nin 2 Ekim 2024 tarihinde son verilerini paylaştı. Buna göre; Gazze Şeridi’nde analiz edilen nüfusun yüzde 96’sının (2,15 milyon) ciddi seviyede gıda güvensizliğiyle karşı karşıya. Verilere göre, 1 milyondan fazla çocuk akıl sağlığı ve psikolojik desteğe ihtiyaç duyuyor. Yaklaşık 17 bin çocuk refakatsiz veya ailelerinden ayrı düşmüş durumda. İsrail görev başındaki en az 304 yardım görevlisini katletti. Bunlardan 226’sının BM personeliydi. Ayrıca 986 sağlık görevlisinin ve 85 sivil savunma personeli de görevdeyken öldü.
Merkezi New York’ta olan gazetecilik örgütü Gazetecileri Koruma Komitesi’nin (CPJ) verilerine göre, en az 116 gazeteci ve medya mensubu can verdi. Fransa merkezli Sınır Tanımayan Gazeteciler’in (RSF) verilerine göre İsrail, 130’dan fazla Filistinli gazeteciyi Gazze’de katletti. BM verilerine göre ise 174 gazeteci ve medya mensubu hayatını kaybetti.
BM: 175 Gazeteci Öldü
Verilere göre, 17 hastanenin kısmen çalışır, 36 hastaneden 19’unun hizmet dışı ve 4’ü tamamen 7’si kısmen olmak üzere 11 sahra hastanesi çalışır durumda. Birinci basamak sağlık merkezlerinin yüzde 43’ü çalışır durumdayken, BM Yakın Doğu’daki Filistinli Mültecilere Yardım ve Bayındırlık Ajansı (UNRWA) sağlık merkezlerinin yüzde 37’sinin faaliyette. Bununla birlikte raporda 30 Eylül 2024 tarihi itibarıyla 12 bin hastanın tıbbi tahliyeye ihtiyacı olduğu yer aldı. Refah Sınır Kapısı’nın 7 Mayıs’ta kapatılmasından bu yana 6 kez, 229 hasta ve 316 refakatçinin istisnai olarak tahliye edildiği yer aldı.
Beslenme Yetersizliği: 50 Binden Fazla Çocuğun Tedaviye İhtiyacı Var
BM’nin verilerine göre, kadınların ve 6-23 aylık çocukların yüzde 96’sından fazlasının besin gereksinimleri karşılanmıyor. 5 yaş altı 346 bin çocuk ve 160 bin hamile ve emziren kadının besin takviyesine ihtiyacı var. Verilere göre, 2024 yılında 50 binden fazla çocuğun beslenme yetersizliğinden dolayı tedavi görmesi gerekiyor.
625 bin öğrenci örgün eğitime erişemiyor
BM İnsani Yardım Koordinasyon Ofisi’ne göre 7 Ekim’den bu yana yaklaşık 625 bin öğrencinin örgün eğitime erişimi yok. 10 bin 449 öğrenci ve 419 öğretim personeli can verdi. 16 bin 250’den fazla öğrenci ve 2 bin 463’ten fazla öğretmen yara aldı. 6 Eylül 2024 itibariyle 564 okuldan 493’ünün ya tamamen yeniden inşa edilmesi ya da büyük ölçüde rehabilite edilmesi gerekiyor.
Öne çıkan gelişmeler…
İsrail’in saldırıları Filistin ile sınırlı kalmadı. 7 Ekim’den sonra İsrail’in Gazze’deki saldırıları Hizbullah ve Husilerin de İsrail’e yönelik eylemlerine yol açtı. Bu tarihten sonra Lübnan sınırında Hizbullah ile karşılıklı roket atışları gerçekleştiren İsrail ordusu, Eylül ayının sonlarında Lübnan’a hava saldırılarını yoğunlaştırdı. Ardından Lübnan’a 1 Ekim’de ”kısmi”’ olarak nıtelendirdiği bir kara harekatı başlattı. Aynı zamanda Suriye’ye de hava saldırıları düzenleyen İsrail Ordusu’nun eylemleri İran’ın misilleme saldırılarını kışkırttı. İran, Hizbullah lideri Hasan Nasrallah’ın İsrail ordusu tarafından Beyrut’ta öldürülmesinin ardından 1 Ekim’de İsrail’e balistik füzelerle misilleme saldırısı yaptı.
7 Ekim Sonrası Yaşananlar
O günden bu yana bölgede yaşanan önemli gelişmeler ise şöyle:
7 Ekim 2023- İzzeddin el-Kassam Tugayları, 7 Ekim 2023 sabahı saat 06.30 itibarıyla İsrail’in güneyindeki yerleşim yerlerine”Aksa Tufanı” isimli bir saldırı başlattı. İzzeddin el-Kassam Tugayları’nın komutanı Muhammed ed-Dayf, saldırının nedenini Mescid-i Aksa’ya radikal İsraillilerin girmesi şeklinde açıkladı.
Kassam Tugayları’nın saldırıları Gazze’den İsrail’e atılan 5 bin roketle başladı. Kassam Tugayları sınırları geçerek sivil yerleşim yerlerine girdi. Pek çok İsrailli sivil ve asker esir. Bazı askeri üsler ele geçti. Çatışmalardan sonra İsrail ülke genelinde olağanüstü hal ilan etti. 8 Ekim gecesi itibarıyla İsrail, işgal edilen tüm toprakların kontrolünü yeniden ele geçirdiklerini duyurdu.
Hamas Sivillere Saldırdı, Asker ve Sivilleri Rehin Aldı
Hamas’ın 7 Ekim’de İsrail’in güneyindeki Re’im ilçesinde bir Yahudi bayramı olan Shemini Atzeret sırasında yaklaşık 4 bin kişinin bulunduğu belirtilen Supernova Açık Hava Konser Alanı’na yaptığı saldırı sonucunda 360 İsrailli öldürülürken en az 40 sivil rehin alındı.
17 Ekim 2023- İsrail ordusunun Gazze’de bulunan El-Ehli Baptist Hastanesi’ne saldırısı sonucu 500’den fazla Filistinli yaşamını yitirdi.
19 Ekim 2023- İsrail’in Gazze’de yerinden edilenlerin sığındığı Rum Ortodoks Kilisesi’ne düzenlediği saldırı sonucu en az 18 kişi hayatını kaybetti.
11 Kasım 2023- İsrail ordusu, Gazze’de binlerce hasta ve Filistinli’nin olduğu bölgede en büyük sağlık tesisi olan Şifa Hastanesi’ni yerle bir etti.
18 Kasım 2023- İsrail’in, Gazze’de BM tarafından işletilen Al-Fakhoora Okulu’na yaptığı saldırı sonucu çocukların da bulunduğu 50 sivil hayatını kaybetti.
Soykırım Davası
29 Aralık 2023- Güney Afrika Cumhuriyeti, 1948 tarihli Birleşmiş Milletler (BM) Soykırımın Önlenmesi ve Cezalandırılması Sözleşmesi’ni ihlal ettiği gerekçesiyle İsrail aleyhine Uluslararası Adalet Divanı’nda dava açtı. İsrail’in Gazze’deki Filistin halkına soykırım yaptığı gerekçesiyle açılan dava kamuya açık ilk duruşmasını 11 Ocak 2024 tarihinde Lahey’de yaptı.
23 Ocak 2024- İsrail ordusu, Hamas liderlerinden Yahya Sinvar’ın memleketi olan ve Gazze Şeridi’ndeki en büyük yerleşim bölgesi olan Han Yunus’u kuşattıklarını duyurdu.
UAD Süre Verdi İsrail Kural Tanımadı
26 Ocak 2024- Uluslararası Adalet Divanı, Güney Afrika Cumhuriyeti’nin İsrail’e açtığı davada aldığı ”ihtiyati tedbir” kararlarını açıkladı. İsrail’in Gazze’deki soykırım eylemlerini engellemek gerekli tüm önlemleri almasının zorunlu olduğu kararı çıktı. Kararda, İsrail’in Soykırım Sözleşmesi’nde yasaklanan fiillerin işlenmemesi için önlemleri alması gerektiği yer aldı. Bununla birlikte Hamas’a “elindeki tüm İsrailli rehineleri serbest bırak” çağrısı geldi. Divan, İsrail’den karara uymak için alacağı önlemleri bir ay içinde bildirmesini istedi. Ancak, Divan’ın bu kararları İsrail’de karşılık bulmadı.
Konsolosluk Saldırısı
1 Nisan 2024- İsrail, İran’ın Suriye’nin başkenti Şam’daki konsolosluk binasına hava saldırısı düzenledi. Ölenler arasında İran Devrim Muhafızları Kudüs Gücü’nde üst düzey komutan olan Tuğgeneral Muhammed Rıza Zahedi de vardı.
7 Mayıs 2024- İsrail Savunma Kuvvetleri, insani yardımların ve sivillerin geçtiği Refah bölgesine kara saldırısı başlatarak Mısır ile olan sınır kapısının Gazze tarafını ele geçirdi. Refah Sınır Kapısı 7 Mayıs’tan bu yana kapalı.
20 Mayıs 2024- UCM başsavcısı Karim Khan, İsrail Başbakanı Benyamin Netanyahu ve Hamas liderleri savaş suçu işledikleri gerekçesiyle tutuklama kararı talep etti.
28 Mayıs 2024- İspanya, İrlanda ve Norveç, Filistin devletini resmen tanıdıklarını açıkladı.
Üç Aşamalı Ateşkes Planı
31 Mayıs 2024- ABD Başkanı Joe Biden, İsrail ile Hamas arasındaki Gazze’de ateşkesi öngören üç aşamalı anlaşmayı açıkladı. Biden anlaşmanın ilk aşamasının 6 hafta süreceğini ve bu sürede “tam ve eksiksiz bir ateşkes” sağlanacağını belirtti. İkinci aşama tüm hayattaki rehinelerin serbest bırakılmasını ve İsrail güçlerinin Gazze’den çekilmesini içeriyor. Son aşamada ise Gazze’nin inşası gündem olacak. Biden’ın açıkladığı Gazze’de ateşkesi öngören karar tasarısı 10 Haziran’da BM Güvenlik Konseyi’nde kabul gördü.
8 Haziran 2024- İsrail ordusu, Nuseyrat Mülteci Kampı’ndaki 4 rehineyi kurtarmak iddiasıyla en az 200 Filistinliyi katletti.
12 Temmuz 2024- İsrail, Gazze’nin Han Yunus bölgesinin batısında kalan ve ”güvenli bölge” olarak ilan edilen El Mavasi mülteci kampına hava saldırısı düzenledi. Saldırı sonucu yaklaşık 90 Filistinli yaşamını yitirdi.
13 Temmuz 2024- İsrail ordusunun, Gazze’deki Eş-Şati Mülteci Kampı’na düzenlediği saldırıda 15 kişi hayatını kaybetti.
30 Temmuz 2024- İsrail, Beyrut’a düzenlediği hava saldırısında Lübnan’da faaliyet gösteren ve İranlı Şii İslamcı siyasi parti ve silahlı örgüt Hizbullah’ın komutanı Fuat Şükür’ü katletti.
31 Temmuz 2024- İsrail Hamas’ın Siyasi Büro Başkanı İsmail Haniye’ye suikast düzenledi. Haniye, İran’ın yeni Cumhurbaşkanı Mesud Pezeşkiyan’ın yemin töreni için Tahran’daydı.
7 Ağustos 2024- Türkiye, Güney Afrika’nın Uluslararası Adalet Divanı’ında İsrail aleyhine soykırım suçlamasıyla başlattığı davaya müdahil olmak için başvurdu.
10 Ağustos 2024- İsrail ordusu, sivillerin sığındığı Gazze’deki Et-Tabiin Okulu’na bomba attı. En az 100 sivil yaşamını yitirdi.
12 Ağustos 2024- Hamas’ın Siyasi Büro Başkanı Yahya Sinvar oldu.
15 Ağustos 2024- Gazze’de ateşkes ve esir takası için Katar’ın başkenti Doha’da Katar-Mısır-ABD arabuluculuğunda yeni bir müzakere süreci başladı.
6 Eylül 2024- İsrail, Türk asıllı Amerikan vatandaşı Ayşenur Ezgi Eygi’yi, İsrail işgali altındaki Batı Şeria’da başından nişan alarak katletti.
9 Eylül 2024- İsrail’in Suriye’nin Hama kenti yakınlarındaki Misyaf bölgesine düzenlediği hava saldırısı sonucu en az 18 kişi can verdi. Bununla birlikte çok sayıda yaralı oldu.
17 Eylül 2024- İsrail, Hizbullah mensuplarının kullandığı çağrı cihazı ve telsizleri,Lübnan ve Suriye’de eş zamanlı olarak patlattı. Patlama sonucunda çok sayıda insan öldü.
20 Eylül 2024- İsrail, 30 Temmuz’daki saldırıda Şii nüfusun çoğunlukta olduğu Beyrut’ta öldürülen Nasrallah’ın askeri işlerden sorumlu kıdemli danışmanı Fuad Şükür’ün yerine getirilen İbrahim Akil’i katletti.
27 Eylül 2024- İsrail ordusu, Beyrut’ta Hizbullah’ın kalesi olarak nitelendirilen Dahiye bölgesine yaptığı hava saldırısıyla Hizbullah lideri Hasan Nasrallah’ı öldürdü.
1 Ekim 2024- İsrail ordusu, sınırlarına yakın olan Lübnan kasabalarında Hizbullah’a yönelik ”Kuzey Okları” adı verilen kısmi kara harekatı başlattığını duyurdu. Ardından İran, İsrail’e misilleme saldırısına geçti. İsrail ordusu, İran’ın başlattığı füze saldırısında ülkeye atılan yaklaşık 200 roketin çoğunun engellendiğini belirtti. Tahran, misilleme saldırının gerekçesini İsrail’in Gazze Şeridi’ne ve Lübnan’da Hizbullah’a yönelik düzenlediği askeri harekatı olarak açıkladı.